Krok po kroku: Budowa systemu korelacji zdarzeń OT/ICS i IT z otwartym oprogramowaniem
Współczesne środowiska przemysłowe, szczególnie te oparte o koncepcję inteligentnych fabryk, stają się coraz bardziej złożone i zintegrowane. Granice między systemami operacyjnymi (OT/ICS) a infrastrukturą IT zacierają się, tworząc rozległą powierzchnię ataku. Oznacza to, że tradycyjne metody ochrony, takie jak firewalle czy systemy antywirusowe, okazują się niewystarczające do wykrywania zaawansowanych, ukierunkowanych ataków (APT). Potrzebne jest coś więcej – system, który potrafi skorelować zdarzenia z różnych źródeł, analizować je pod kątem anomalii i w efekcie identyfikować subtelne sygnały wskazujące na potencjalne zagrożenie. Na szczęście, budowa takiego systemu nie musi wiązać się z ogromnymi inwestycjami w komercyjne rozwiązania. Możemy wykorzystać otwarte oprogramowanie, aby stworzyć skuteczne narzędzie dopasowane do naszych specyficznych potrzeb.
Zanim jednak przejdziemy do konkretów, warto uświadomić sobie, że system korelacji zdarzeń to nie jest magiczna skrzynka. To proces, który wymaga starannego planowania, konfiguracji i ciągłego doskonalenia. Istotne jest także zrozumienie specyfiki środowiska OT/ICS. Systemy te często działają na przestarzałym sprzęcie, używają nietypowych protokołów komunikacyjnych i mają rygorystyczne wymagania dotyczące dostępności. Integracja z takim środowiskiem wymaga szczególnej ostrożności i uwzględnienia potencjalnego wpływu na stabilność operacji.
1. Planowanie i wybór komponentów
Pierwszym krokiem jest zdefiniowanie celów. Co dokładnie chcemy monitorować? Jakie ataki chcemy wykrywać? Jakie dane są dla nas najważniejsze? Odpowiedzi na te pytania pomogą nam w wyborze odpowiednich narzędzi i technik korelacji. Następnie musimy zidentyfikować źródła danych. W środowisku OT/ICS mogą to być logi z kontrolerów PLC, systemów SCADA, bramek sieciowych, a także dane z czujników i systemów monitoringu środowiska. W środowisku IT będą to logi z serwerów, stacji roboczych, urządzeń sieciowych i systemów bezpieczeństwa.
Kolejnym etapem jest wybór komponentów open-source. Mamy tutaj sporo opcji. Do zbierania i agregacji logów możemy wykorzystać Elasticsearch, Logstash i Kibana (ELK stack) lub Fluentd. Do analizy i korelacji zdarzeń świetnie nadają się narzędzia takie jak Apache Kafka Streams, Apache Flink, czy też bardziej wyspecjalizowane systemy SIEM (Security Information and Event Management) jak Wazuh lub AlienVault OSSIM. Wybór zależy od naszych potrzeb, skali środowiska i dostępnych zasobów. Przy małych instalacjach ELK Stack może być wystarczający, a w większych i bardziej złożonych środowiskach warto rozważyć dedykowany system SIEM.
2. Implementacja i konfiguracja systemu korelacji
Po wybraniu komponentów możemy przejść do implementacji. Zacznijmy od instalacji i konfiguracji platformy do zbierania logów. Musimy skonfigurować agentów (np. Filebeat, Winlogbeat) na poszczególnych systemach, aby przesyłały dane do centralnego repozytorium (np. Logstash lub Kafka). Ważne jest, aby odpowiednio skonfigurować parsowanie logów, tak aby dane były łatwe do analizy. W przypadku logów OT/ICS może to wymagać napisania własnych parserów, ponieważ często są one w niestandardowych formatach.
Następnie konfigurujemy silnik korelacji. W przypadku użycia ELK Stack możemy wykorzystać Kibana do tworzenia wizualizacji i alertów na podstawie zagregowanych danych. Możemy również napisać własne skrypty do analizy danych w Logstash. W przypadku użycia dedykowanego systemu SIEM, takiego jak Wazuh, możemy skonfigurować reguły korelacji oparte o wbudowany silnik reguł (np. Sigma). Istotne jest, aby reguły korelacji były dopasowane do specyfiki naszego środowiska. Przykładowo, możemy stworzyć regułę, która wykrywa sytuację, w której użytkownik loguje się na stację inżynierską w OT/ICS poza godzinami pracy, a następnie próbuje zmienić parametry sterownika PLC. Taka sekwencja zdarzeń może wskazywać na próbę kompromitacji systemu.
Kluczowe jest ciągłe testowanie i udoskonalanie systemu. Po uruchomieniu systemu korelacji musimy monitorować jego działanie i sprawdzać, czy generowane alerty są trafne. Falszywe alarmy (false positives) mogą szybko doprowadzić do znużenia operatorów i zignorowania rzeczywistych zagrożeń. Z kolei brak alarmów (false negatives) oznacza, że system nie spełnia swojej roli. Musimy więc regularnie przeglądać reguły korelacji, dodawać nowe, aktualizować istniejące i dostosowywać system do zmieniającego się krajobrazu zagrożeń. Możemy również przeprowadzać symulacje ataków, aby sprawdzić, czy system poprawnie wykrywa zagrożenia. Warto też korzystać z dostępnych źródeł informacji o zagrożeniach (threat intelligence) i integrować je z naszym systemem korelacji, aby automatycznie wykrywać znane wzorce ataków.
Integracja systemów OT/ICS z IT wymaga uwzględnienia specyficznych protokołów i standardów używanych w środowisku przemysłowym. Popularne protokoły, takie jak Modbus, DNP3 czy OPC UA, mogą być wykorzystywane do komunikacji między urządzeniami OT/ICS. Analiza ruchu sieciowego w tych protokołach może ujawnić anomalie, takie jak nieautoryzowane zmiany konfiguracji, próby przejęcia kontroli nad urządzeniami, czy też nieprawidłowe odczyty danych. Do tego celu można wykorzystać narzędzia takie jak Wireshark lub Bro/Zeek, które pozwalają na głęboką analizę ruchu sieciowego. Konieczne jest jednak posiadanie wiedzy na temat specyfiki tych protokołów, aby móc interpretować zebrane dane i wykrywać potencjalne zagrożenia.
Budowa systemu korelacji zdarzeń to proces ciągły, wymagający zaangażowania, wiedzy i zasobów. Nie jest to zadanie łatwe, ale możliwe do zrealizowania przy użyciu otwartego oprogramowania. W efekcie otrzymujemy potężne narzędzie, które pozwala na skuteczne wykrywanie zaawansowanych ataków, zwiększenie bezpieczeństwa systemów OT/ICS i IT oraz ochronę przed stratami finansowymi i reputacyjnymi.
